PHỤ KIỆN QUẠT COMPOSITE

Phụ kiện quạt composite là bộ phận quan trọng giúp quạt công nghiệp vận hành ổn định, bền bỉ và đạt hiệu suất cao. Với ưu điểm chống ăn mòn, chịu nhiệt và trọng lượng nhẹ, phụ kiện này phù hợp cho môi trường nhà xưởng, trang trại và khu chế biến. Từ cánh quạt, motor, dây curoa đến lưới bảo vệ hay chớp gió, mỗi chi tiết đều góp phần duy trì lưu lượng gió ổn định, tiết kiệm điện và kéo dài tuổi thọ thiết bị.

1. Phụ kiện quạt composite là gì?

Trong các hệ thống thông gió công nghiệp, quạt composite được xem là “trái tim” giúp lưu thông không khí, hút bụi, khử mùi và làm mát không gian nhà xưởng. Tuy nhiên, để quạt hoạt động hiệu quả, các phụ kiện quạt composite đóng vai trò không thể thiếu.

Phụ kiện quạt composite bao gồm toàn bộ các chi tiết bổ trợ cho quạt như:

- Cánh quạt composite

- Motor điện

- Dây curoa – puly

- Lưới bảo vệ, chớp gió

- Bạc đạn, bu-lông

- Bộ điều khiển tốc độ, cảm biến…

Những linh kiện này đảm bảo quạt vận hành ổn định, an toàn và duy trì hiệu suất cao trong môi trường khắc nghiệt như nhà máy hóa chất, xưởng chế biến, trang trại chăn nuôi hay nhà máy thủy sản.

2. Các loại phụ kiện quạt composite phổ biến nhất hiện nay

2.1 Cánh quạt composite

Cánh quạt composite là bộ phận quan trọng nhất trong quạt công nghiệp, quyết định trực tiếp đến hiệu suất gió, độ ổn định và tuổi thọ thiết bị. Được làm từ vật liệu composite sợi thủy tinh (FRP) có độ bền cao, trọng lượng nhẹ và khả năng chống ăn mòn tốt, loại cánh này ngày càng được sử dụng phổ biến trong các hệ thống thông gió và làm mát nhà xưởng, trang trại.

Ưu điểm

• Chống ăn mòn và oxy hóa, phù hợp môi trường ẩm hoặc có hóa chất.

• Trọng lượng nhẹ, giảm tải cho motor, tiết kiệm điện năng.

• Hiệu suất gió cao nhờ thiết kế khí động học.

• Giảm tiếng ồn, hạn chế rung khi hoạt động.

• Bề mặt trơn nhẵn, dễ vệ sinh và bảo trì.

Ứng dụng

Cánh quạt composite được sử dụng trong nhiều loại quạt công nghiệp như quạt hút gió nhà xưởng, quạt làm mát trang trại, quạt hút khói và hệ thống thông gió dân dụng. Nhờ khả năng chịu môi trường khắc nghiệt, chúng đặc biệt phù hợp với các khu vực có độ ẩm cao hoặc chứa hơi hóa chất.

2.2 Motor quạt composite

Motor quạt composite là bộ phận trung tâm của quạt công nghiệp, có nhiệm vụ tạo ra chuyển động quay để cánh quạt hoạt động và sinh ra lưu lượng gió. Với đặc tính vận hành liên tục trong môi trường khắc nghiệt như nhà xưởng, trang trại, khu chế biến hay môi trường hóa chất, motor quạt composite cần đảm bảo độ bền, hiệu suất cao và khả năng chịu nhiệt, chống ẩm tốt.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của motor quạt composite:

Motor quạt composite là loại động cơ điện, thường sử dụng điện áp 1 pha hoặc 3 pha tùy công suất. Cấu tạo gồm các bộ phận chính:

• Stato: cuộn dây đồng được cố định bên trong vỏ motor, tạo từ trường khi có dòng điện.

• Rôto: trục quay nối với cánh quạt, chịu tác động của từ trường để sinh ra chuyển động quay.

• Ổ bi và bạc đạn: giúp trục quay êm, giảm ma sát và tiếng ồn.

• Vỏ motor: thường làm bằng hợp kim nhôm hoặc thép sơn tĩnh điện, có khả năng tản nhiệt tốt và chống ăn mòn.

• Quạt làm mát và nắp che: giúp điều hòa nhiệt độ trong quá trình motor hoạt động liên tục.

Motor quạt composite hoạt động dựa trên nguyên lý cảm ứng điện từ: khi dòng điện chạy qua cuộn dây stato, từ trường sinh ra tác động lên rôto khiến nó quay, truyền lực đến trục cánh quạt để tạo ra luồng gió.

Thông số kỹ thuật motor quạt composite:

Motor quạt composite được thiết kế chuyên dụng cho các loại quạt thông gió, quạt hút hoặc quạt làm mát công nghiệp. Một số thông số kỹ thuật thường gặp:

• Công suất: 0.37 kW – 3.0 kW tùy kích thước quạt.

• Điện áp: 220V (1 pha) hoặc 380V (3 pha).

• Tốc độ quay: 900 – 1450 vòng/phút.

• Cấp độ bảo vệ: IP55 – IP65, chống nước và bụi.

• Cấp cách điện: F hoặc H, chịu nhiệt lên đến 155°C.

• Dạng truyền động: trực tiếp hoặc gián tiếp qua dây curoa – puly.

Nhờ thiết kế này, motor quạt composite có thể vận hành ổn định trong môi trường nóng ẩm, nhiều bụi, hơi muối hoặc hóa chất mà không bị giảm tuổi thọ như các loại motor thông thường.

2.3 Dây curoa và puly truyền động

Dây curoa và puly truyền động là hai phụ kiện quan trọng trong hệ thống quạt composite truyền động gián tiếp, có nhiệm vụ truyền mô-men quay từ motor sang trục cánh quạt. Bộ truyền động này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất hoạt động, độ êm ái và tuổi thọ của quạt công nghiệp. Khi được lựa chọn và lắp đặt đúng cách, dây curoa và puly giúp quạt vận hành ổn định, tiết kiệm điện và dễ bảo trì.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động:

Bộ truyền động dây curoa – puly gồm hai thành phần chính:

- Dây curoa: là dải cao su hoặc composite tổng hợp có độ đàn hồi cao, chịu được ma sát và nhiệt độ. Bề mặt dây thường có rãnh hình chữ V hoặc răng cưa để bám chắc vào puly.

- Puly (bánh đai): là bánh tròn có rãnh tương ứng với dây curoa, được gắn trên trục motor và trục cánh quạt.

Khi motor quay, puly chủ động kéo dây curoa chuyển động, dây này truyền lực sang puly bị động để làm quay trục quạt. Cơ chế này giúp motor không tiếp xúc trực tiếp với cánh quạt, giảm rung động, tiếng ồn và tăng độ bền cho thiết bị.

Đặc điểm của dây curoa và puly

- Dây curoa và puly dùng cho quạt composite thường được thiết kế đặc biệt để hoạt động bền bỉ trong môi trường công nghiệp. Một số đặc điểm nổi bật:

- Dây curoa làm từ cao su kỹ thuật hoặc vật liệu composite gia cường sợi polyester, có khả năng chịu nhiệt và kéo giãn thấp.

- Puly thường được chế tạo từ hợp kim nhôm hoặc thép sơn tĩnh điện, bền, nhẹ và chống ăn mòn.

- Thiết kế rãnh chữ V giúp tăng ma sát truyền động, giảm trượt khi quạt hoạt động ở tốc độ cao.

- Một số dòng cao cấp có lớp phủ chống mài mòn và chống dầu, phù hợp môi trường có bụi hoặc hóa chất nhẹ.

Ưu điểm dây curoa và puly

Giảm rung và tiếng ồn: do motor không gắn trực tiếp vào cánh quạt.

Tăng tuổi thọ motor: nhờ giảm tải cơ học và tránh bụi, hơi ẩm xâm nhập.

Dễ bảo trì, thay thế: khi dây mòn hoặc lỏng có thể thay nhanh mà không cần tháo toàn bộ quạt.

Linh hoạt trong điều chỉnh tốc độ: có thể thay đổi tỷ số truyền bằng cách thay puly khác kích thước để điều chỉnh lưu lượng gió.

An toàn khi vận hành: dây curoa có tính đàn hồi, tránh hiện tượng gãy trục khi có va chạm hoặc kẹt cánh.

2.4 Lưới bảo vệ quạt composite

Lưới bảo vệ quạt thường được lắp ở mặt trước hoặc sau của quạt, tùy theo hướng gió. Chức năng chính là ngăn không cho người hoặc vật thể lạ tiếp xúc trực tiếp với cánh quạt trong khi đang hoạt động, tránh tai nạn và hư hỏng.

Cấu tạo:

Lưới bảo vệ quạt được làm từ sợi composite hoặc inox không gỉ, đan hoặc đúc dạng mắt lưới tròn, vuông hoặc hình nan quạt. Khung lưới composite thường được cố định chắc chắn vào thân quạt bằng bu lông hoặc khóa gài nhanh.

Đặc điểm nổi bật:

- Chống gỉ sét, chịu nắng mưa, không bị biến dạng khi sử dụng lâu dài.

- Bề mặt nhẵn, không bám bụi, dễ vệ sinh.

- Trọng lượng nhẹ, lắp đặt và tháo gỡ nhanh chóng.

- Độ thoáng khí cao, không cản trở lưu lượng gió.

Công dụng:

- Bảo vệ an toàn cho người sử dụng và công nhân trong khu vực vận hành.

- Ngăn vật thể, lá cây, rác hoặc côn trùng lọt vào cánh quạt gây kẹt trục.

- Giữ cánh quạt sạch hơn, tăng hiệu suất và giảm hao mòn.

2.5 Chớp gió quạt composite

Chớp gió composite (còn gọi là cửa gió hoặc lá chắn gió) thường được lắp ở phía ngoài quạt thông gió, đặc biệt là quạt hút tường. Bộ phận này có các lá chớp tự động đóng mở theo hướng gió, giúp kiểm soát luồng không khí ra vào.

Cấu tạo:
Chớp gió gồm khung viền composite hoặc nhôm định hình, bên trong là các lá chớp mỏng bằng composite, có thể mở ra khi quạt hoạt động và tự đóng lại khi quạt ngừng. Cơ chế đóng mở được thực hiện nhờ lực gió hoặc lò xo nhẹ.

Đặc điểm:

• Lá chớp composite nhẹ, bền, không bị gỉ hoặc cong vênh dưới ánh nắng.

• Cơ chế tự động hoạt động ổn định, không cần điều khiển bằng tay.

• Thiết kế góc nghiêng hợp lý, đảm bảo kín khi đóng và thông thoáng khi mở.

• Có thể sơn hoặc phủ gelcoat để tăng khả năng chống tia UV và giữ màu lâu dài.

Công dụng:

• Ngăn gió ngược, mưa hắt và bụi bẩn xâm nhập khi quạt dừng hoạt động.

• Tăng hiệu quả thông gió, ổn định áp suất trong nhà xưởng.

• Giúp duy trì môi trường khô ráo, sạch sẽ, bảo vệ thiết bị bên trong.

3. Cách lựa chọn phụ kiện quạt composite chuẩn kỹ thuật

Việc lựa chọn phụ kiện quạt composite đúng tiêu chuẩn kỹ thuật là yếu tố then chốt giúp thiết bị hoạt động ổn định, đạt hiệu suất tối đa và bền bỉ trong thời gian dài. Nếu chọn sai linh kiện hoặc lắp đặt không đúng, quạt dễ gặp tình trạng rung lắc, giảm lưu lượng gió, hao điện và nhanh hỏng. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách lựa chọn từng nhóm phụ kiện quạt composite chuẩn kỹ thuật, phù hợp với từng nhu cầu sử dụng thực tế.

3.1 Xác định đúng loại quạt và môi trường làm việc

Trước khi chọn phụ kiện quạt composite, cần xác định rõ loại quạt composite đang sử dụng (quạt hút tường, quạt thông gió, quạt làm mát trang trại, quạt hút khói…) và môi trường lắp đặt.

• Nếu sử dụng trong nhà xưởng, nên chọn phụ kiện chịu nhiệt, chịu bụi và vận hành liên tục.

• Nếu lắp ở khu vực ven biển hoặc môi trường ẩm, nên chọn phụ kiện composite có lớp phủ chống ăn mòn và chống tia UV.

• Với quạt dùng trong trang trại, cần chọn linh kiện dễ vệ sinh, chống bám bụi và không ảnh hưởng đến sức khỏe vật nuôi.

3.2 Lựa chọn vật liệu phụ kiện phù hợp

Vật liệu quyết định độ bền, trọng lượng và khả năng chống chịu của phụ kiện.

• Cánh quạt: nên chọn loại composite nguyên khối hoặc FRP vì có độ bền cao, trọng lượng nhẹ, chống ăn mòn và chịu va đập tốt.

• Pulley và khung đỡ: nên chọn thép mạ kẽm hoặc gang đúc để tăng độ cứng và khả năng chịu tải.

• Dây curoa: nên dùng cao su tổng hợp có lõi sợi chịu kéo, giúp truyền động ổn định, giảm trượt và không bị dãn.

• Chớp chắn mưa và lưới bảo vệ: nên chọn nhôm hoặc composite để đảm bảo nhẹ, bền và không gỉ.
  Lựa chọn đúng vật liệu không chỉ giúp phụ kiện hoạt động ổn định trong điều kiện môi trường khắc nghiệt mà còn kéo dài tuổi thọ toàn hệ thống quạt.

3.3. Đảm bảo kích thước và độ tương thích chính xác

Phụ kiện quạt composite phải đồng bộ với hệ thống về kích thước và thông số kỹ thuật.

• Cánh quạt cần có đường kính và góc nghiêng phù hợp với công suất motor, cánh quá lớn gây quá tải còn cánh nhỏ làm giảm lưu lượng gió.

• Pulley và dây curoa phải có tỉ số truyền chính xác để cánh quay đúng tốc độ thiết kế.

• Bạc đạn và trục quay phải đồng tâm, nếu lệch sẽ gây rung mạnh, làm mòn nhanh và ảnh hưởng đến motor.

• Chớp chắn mưa và lưới bảo vệ phải vừa khít với thân quạt, tránh rò khí hoặc rung lắc.
  Tốt nhất nên chọn phụ kiện theo thông số gốc của nhà sản xuất, tránh dùng linh kiện của nhiều hãng khác nhau vì sai lệch nhỏ cũng có thể làm mất cân bằng động.

3.4. Kiểm tra thông số kỹ thuật và chứng nhận chất lượng

Trước khi mua, cần kiểm tra kỹ thông số kỹ thuật trên từng phụ kiện.

• Motor nên đạt hiệu suất IE2 hoặc IE3, cấp bảo vệ IP55 trở lên và sử dụng dây đồng 100% để đảm bảo hiệu quả hoạt động và độ bền.

• Cánh quạt và phụ kiện composite nên có chứng nhận ISO 9001 hoặc CE, đảm bảo tính cân bằng động và chất lượng vật liệu.

• Pulley, dây curoa và bạc đạn cần có xuất xứ rõ ràng, tránh hàng trôi nổi không đủ tiêu chuẩn.
  Việc chọn phụ kiện có chứng nhận kỹ thuật giúp đảm bảo an toàn, hiệu suất ổn định và hạn chế rủi ro trong quá trình vận hành.

4. Dấu hiệu cần thay thế phụ kiện

Trong quá trình vận hành quạt composite, các phụ kiện dù chất lượng cao vẫn có thể hao mòn hoặc hỏng theo thời gian. Việc nhận biết dấu hiệu cần thay phụ kiện kịp thời giúp tránh hư hỏng nặng, giảm hiệu suất quạt và tiết kiệm chi phí sửa chữa. Dưới đây là các dấu hiệu chi tiết:

Rung lắc hoặc tiếng ồn bất thường

Nếu quạt phát ra rung lắc mạnh, tiếng kêu lạch cạch, ù ù hoặc âm thanh khác thường so với khi mới lắp, có thể là do cánh quạt mất cân bằng, bạc đạn mòn, pulley lệch hoặc dây curoa căng quá hoặc trượt. Rung lắc kéo dài sẽ làm hư trục, bạc đạn và motor, cần kiểm tra và thay phụ kiện ngay.

Giảm lưu lượng gió hoặc áp suất

Khi quạt hoạt động mà lưu lượng gió giảm đáng kể hoặc áp suất hút không đạt thiết kế, nguyên nhân có thể do cánh quạt bị mòn, cong, vỡ hoặc dây curoa trượt, lỏng. Cần kiểm tra và thay thế phụ kiện liên quan để khôi phục hiệu suất quạt.

Nhiệt độ motor tăng bất thường

Motor quạt nóng nhanh hơn bình thường có thể xuất phát từ bạc đạn kém chất lượng, pulley không đồng tâm gây ma sát hoặc dây curoa trượt hoặc quá căng. Nhiệt độ cao liên tục sẽ làm giảm tuổi thọ motor, vì vậy cần thay phụ kiện gây ma sát để bảo vệ motor.

Dây curoa bị mòn, nứt hoặc trượt

Dây curoa là phụ kiện dễ hao mòn. Dấu hiệu nhận biết gồm dây bị nứt, sờn, trượt khi quạt hoạt động hoặc căng không đều. Khi thấy những dấu hiệu này, nên thay dây curoa mới kịp thời để tránh làm hỏng pulley hoặc giảm tốc độ cánh quạt.

Bạc đạn kêu, quay không đều hoặc bị nóng

Bạc đạn chịu tải trọng lớn và quay liên tục. Nếu nghe tiếng kêu lụp cụp, quay không trơn hoặc nhiệt độ tăng nhanh, đó là tín hiệu bạc đạn đã mòn hoặc hết mỡ bôi trơn. Thay bạc đạn mới giúp giảm rung và bảo vệ trục quay.

Cánh quạt hư hỏng, nứt, cong hoặc mất cân bằng

Sau thời gian sử dụng, cánh composite có thể bị nứt, cong, mòn hoặc mất cân bằng do va chạm hoặc môi trường khắc nghiệt. Khi cánh hỏng, quạt sẽ rung mạnh, giảm lưu lượng gió và tiêu tốn điện năng. Thay cánh mới đúng tiêu chuẩn kỹ thuật là cần thiết để đảm bảo hiệu suất.

Khung, chớp chắn mưa hoặc lưới bảo vệ biến dạng

Khung đỡ, chớp chắn mưa và lưới bảo vệ nếu bị méo, gãy hoặc rỉ sét sẽ làm giảm khả năng hút gió, tạo kẽ hở rò khí và gây rung hoặc ồn. Những chi tiết này cần thay ngay để đảm bảo an toàn và hiệu quả vận hành.

Mất hiệu suất điện năng hoặc motor quá tải

Nếu điện năng tiêu thụ tăng mà lưu lượng gió không cải thiện, nguyên nhân thường là do phụ kiện truyền động (dây curoa, pulley, bạc đạn) đã hao mòn hoặc hoạt động không đồng bộ. Thay thế các phụ kiện hao mòn sẽ giúp motor vận hành nhẹ nhàng, tiết kiệm điện và tránh quá tải.

5. Kết luận

Phụ kiện quạt composite đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo hiệu suất, độ bền và an toàn vận hành của quạt. Phụ kiện được lựa chọn đúng kỹ thuật, phù hợp loại quạt, môi trường làm việc và vật liệu đạt chuẩn sẽ giúp quạt hoạt động ổn định, tiết kiệm năng lượng và giảm chi phí bảo trì. Phụ kiện quạt composite cần được kiểm tra định kỳ để nhận biết sớm các dấu hiệu hao mòn, rung lắc, giảm lưu lượng gió hay tiếng ồn bất thường, từ đó thay thế kịp thời nhằm bảo vệ motor và kéo dài tuổi thọ toàn hệ thống. Phụ kiện chất lượng cao kết hợp với bảo dưỡng đúng quy trình là yếu tố then chốt giúp quạt composite vận hành hiệu quả và bền bỉ trong mọi điều kiện môi trường.